Deze tut is in opbouw. Er moeten nog redelijk wat plaatjes bij en er zullen her en der wel wat fouten in staan. Vooralsnog wil ik deze voorlopige versie wel posten, maar het is momenteel behoorlijk druk, dus om foto's bij te plaatsen (en bepaalde foto's te vervangendoor betere) zal ook wel even kunnen duren.
Eventuele tekst die vervangen of aangevuld word zal in rood worden uitgevoerd daar het nog al een lap tekst is.
Inhoudsopgave
1 Inleiding
2 Cropfactor
3 Histogram
4 Programma’s
5 Tv-programma
6 Av-Programma
7 M-programma
8 P-programma
9 Lichtmeting
10 ISO
11 Belichtingscompensatie
12 Witbalans
13 Nabewerking
14 Slotwoord
--
1 Inleiding
Fotografie is een hobby die voor vele van ons inmiddels verslavende vormen heeft aangenomen. De één wordt professional, de ander maakt mooie foto’s voor zijn plezier.
Maar ze hebben allebei iets gemeen; ooit zijn ze begonnen.
Veel leden van EOS-digitaal hebben pas net een camera en verwachten daarmee dezelfde foto’s te maken als mensen die soms al decennia lang fotograferen. Dit kan ook, maar wel met geduld of heel veel talent. Laten we eerlijk wezen, dat laatste zal zeldzaam zijn. Maar met de juiste motivatie zijn nog steeds foto’s te maken waarmee je iets in handen kunt hebben waar je trots op kunt zijn en gaande weg je niveau kunt verhogen.
Goed fotograferen kun je opdelen in verschillende facetten. Niet de grootste factor van een goede foto, maar wel belangrijk in de basis is je apparatuur. En nog belangrijker; dat je die apparatuur ook beheerst. Een topcamera in handen van een beginner zal geen mooie foto’s opleveren. Het gaat er dus niet om welke spullen je hebt, maar wel hoe je er mee om kan gaan. Natuurlijk zijn er uitzonderingen; je kunt niet met iedere lens een scherpstelafstand van 5 centimeter hebben. Maar lenzen is een ander verhaal.
Je camera is van je apparatuur één van de wat complexere dingen. Een overdaad aan knopjes met dingen die je allemaal in kan stellen.
Aan de hand van voorbeelden bespreek ik wat je ermee kunt bereiken en wat de verschillen zijn in een aantal dingen die je kunt instellen.
Niet alles komt aan bod, want dan had ik wel een heel boek kunnen maken. Dat ging me nou ook weer te ver. Ik heb geprobeerd de meest belangrijke dingen eruit te halen. De dingen die je in mijn ogen moet kennen/kunnen om goed met je spullen om te kunnen gaan. Kun je immers met je spullen overweg, dan kun je je bezig gaan houden met wat je ziet.
Bijt nu dus even door de zure appel heen en besteed aandacht aan dit verhaal. Het zal er voor zorgen dat je wat meer inzicht in de functionaliteit van je camera hebt en op die manier kun je je gaandeweg tijdens het fotograferen bezig houden met wat je ziet. Ook al ken je dit stuk van buiten, dat is nog geen garantie voor goede foto’s. Het zal ook eventjes vergen voordat je weet wat je waar moet toepassen. Dat heet ervaring en daarmee wordt niemand geboren. Niet aan storen, maar gewoon lekker experimenteren.
Overigens, ik werk misschien met andere camera’s als die jij thuis hebt, maar dat maakt in principe geen verschil. Een sluitertijd van 1/100 is op mijn camera echt niet anders dan de jouwe.
2 Cropfactor - Sla-croppen??
Soms ook nog wel wat verwarrend, maar op zich vrij logisch.
Voorheen had je bij de analoge fotografie de 35mm kleinbeeld film. De digitale equalivant daarvan vinden we bij canon in de 1Ds & 5D. Dit zijn de zogenaamde Full-Frame camera’s.
Gaan we die sensor nu kleiner maken, dan gaan we niet meer het complete oppervlakte van de voorzijde van de lens gebruiken. Er wordt een uitsnede van de beeldcirkel van de lens gemaakt. Een zogenoemde “Crop”. De sportcamera van Canon heeft een cropfactor van 1.3 en alles daaronder (momenteel 40D & 400D) hebben een cropfactor van 1.6
Dit betekent dat een 40D of 400D de grootste uitsnede maakt.
Maar wat zijn hiervan nu de voor en nadelen?
De cropfactorcamera gebruikt een gedeelte va het beeld. Maar die uitsnede gaan we net zo groot afdrukken als full frame. Kortom, we gaan die uitsnede oprekken. Daardoor lijkt alles dichterbij te staan.
Er wordt wel eens gesproken over een brandpuntsverlening. Maar dit is nonsen. Als je een cropfactor-camera hebt en een 100mm lens, dan ziet de foto er echt anders uit als een 160mm lens op een full frame. Je hebt immers ook te maken met de eigenschappen van de lens en bijvoorbeeld perspectief.
Maar croppen heeft niet alleen voordelen. De groothoekliefhebbers moeten op zoek naar extreme lenzen. Door de uitsnede die gemaakt word zijn groothoeklenzen van soms wel 10mm nodig.
Ander verhaal is de scherptediepte. Op een cropcam gedraagt dit zich anders dan full frame. Hoe groter de sensor des te kleiner is de scherptediepte die je kunt realiseren.
Ook heeft een cropfactor het voordeel dat het minder hoge eisen stelt aan de lenzen die je gebruikt. Er wordt immers een gedeelte van de lens gebruikt. En dat is het midden van de lens, het gedeelte wat vaak het makkelijks foutloos te produceren is. Hoe verder naar de randen van de lens, hoe meer fouten zoals kleurafwijkingen of vervormingen voorkomen. Fotografeer je op full-frame dan gebruik je de randen van die lenzen ook en heb je ook kwalitatief goede (en daardoor vaak dure) objectieven nodig.
Speciaal voor een aantal crop-camera’s is een aparte lenzenserie. Deze is er voor de camera’s met een 1.6 cropfactor vanaf 300D/20D en hoger. Dit zijn de EF-S lenzen.
Omdat de spiegel in de camera bij een 1.6 cropcamera kleiner is, kan het objectief een stukje in je camera steken zonder dat het de spiegel raakt. Daarom heeft Canon een aantal nieuwe lenzen ontwikkeld voor deze camera’s. Deze EF-S lenzen zijn niet te gebruiken op andere camera’s zoals een 5D of een 1D. Probeer dit ook niet uit; het beschadigd waarschijnlijk je spullen.
Ga je dus nieuwe lenzen kopen, houd dan ook in je achterhoofd dat, wanneer je EF-S lenzen koopt, deze in de toekomst kunt blijven gebruiken. Als je immers ooit een 5D zal kopen, dan heb je je EF-S lenzen over.
Het brandpunt wat op de lens staat is echter wel altijd het echte brandpunt van de lens. Als je een EF-S 10-22 groothoek lens hebt, dan is dit ook een brandpuntsafstand van 10mm tot 22mm. Ook al past de lens enkel op een camera met een cropfactor van 1.6. Canon breid deze serie steeds verder uit en het ziet er naar uit dat voorlopig alle camera’s met 3 of 2 getallen voor de D (bv. 350D/20D) een cropfractor van 1.6 blijven houden zodat ze gebruik kunnen blijven maken van EF-S lenzen
3 Histogram
Als je een foto hebt gemaakt, dan kun je deze bekijken op het schermpje achterop je camera. Echter is dat schermpje dermate klein en heeft het een dusdanig lage resolutie, dat het niet representatief is voor een goede weergave van belichting of scherpte. Dat kan veel beter thuis. Voor compositie is het wel goed, maar toch kun je de belichting er ook op controleren. Je kan, door op info te drukken, ook een schermpje oproepen van je foto in combinatie met een histogram.
Het histogram is de grafische afbeelding van je belichting.
Een histogram leest zich in twee richtingen;
- Van links naar rechts voor de contrastwaardes. Uiterst links zitten alle donkere partijen, uiterst rechts de lichte partijen
- Van benden naar boven. De hoeveelheid van een kolom bepaalt de hoeveelheid van dat contrast. Kortom, hoe hoger de kolom, hoe meer die partij aanwezig is.
In de praktijk komt het op dit neer:
met dit histogram
Een foto met veel donker. Dat zien we natuurlijk al op de foto zelf, maar in het histogram zie je dat er een piek aan de linkerkant is. Dit betekent dat er eigenlijk teveel donker in zit, pixels zonder informatie. Met andere woorden compleet zwart. Dit zie je ook in de onderkant van de foto. Dit zijn dus pixels zonder tekening.
Mijn foto is dus eigenlijk onderin te donker belicht en als ik het histogram zie dan weet ik dat ik dat moet gaan compenseren. De details in deze donkere pixels krijg ik ook thuis niet meer terug in de computer, ze zijn er immers simpelweg niet. In het geval van bovenstaande foto vind ik het eigenlijk nog niet eens zo erg dat de onderkant te donker is, want het versterkt het feit dat het eigenlijk veel te vroeg is om je bed uit te komen.
Deze foto is een paar minuutjes later gemaakt
met dit histogram
Deze foto ziet er al beter uit. Het histogram bevindt zich nu ook meer naar rechts. Er is geen piek te zien aan de linkerkant, wat betekent dat er geen donkere stukken dichtgelopen zijn met alleen maar zwarte pixels.
Als je heel goed kijkt, dan kun je onderin op de foto ook wel wat details onderscheiden. Maar over het algemeen was het eigenlijk nog steeds te vroeg om foto's te maken en een betere tijd om nog te slapen.
Dit werkt natuurlijk ook aan de lichte kant zo; een hoge piek aan de uiterst rechterkant betekent een uitgebeten stuk wit in je foto.
Op de voorbeeldfotot is wel een ietsiepietsie piek te zien aan de rechterkant, maar onthoud dat we hier tegen de zon in fotograferen.
Met andere woorden geeft het histogram dus aan hoe de verdeling van donkere tot lichte partijen is in je foto. Een erg belangrijk instrument omdat dit je helpt met correct belichten en je ook bij nabewerking laat zien wat er met je foto aan de hand is.
Er is geen gouden formule voor een mooi histogram. Er zijn echter dingen die je in de gaten moet houden; zorg ervoor dat je nooit grote kolommen links of rechts hebt. Dan zijn er stukken over en onderbelicht.
Heb je veel lichte en donkere partijen in je onderwerp zitten, dan heb je een probleem. Je camera kan namelijk niet zoveel stappen tussen zwart en wit overbruggen als het menselijk oog. Je kun dus niet alles vastleggen.
Misschien dat je met je meetmethode nog wat kunt schipperen, maar soms moet je ervoor kiezen om dan de donkere stukken goed uit te lichten en de lichte uitgebeten stukken voor lief te nemen. Of andersom.
Er zijn nog wel andere technieken zoals HDR om dit te overbruggen, maar dan zijn we niet meer met de basis bezig.
4 Programma’s
Je camera kent verschillende programma’s om volautomatisch of semi-automatisch te fotograferen. Ook kun je een programma kiezen om handmatig alles zelf in te stellen.
Deze programma’s stel je in met de knop boven op de camera en kent twee groepen.
De eerste groep bestaat uit een aantal vooringestelde programma’s waarin de camera zich een bepaald gedrag aan meet. Zo zal de camera proberen in de sportstand de sluitertijd zo hoog mogelijk te krijgen om beweging uit te sluiten.
Deze programma’s zijn grappig, maar niet echt creatief.
Daarvoor heeft Canon dan ook de creatieve programma’s verzonnen. Dit zijn de standen die jouw het meeste controle geven over je camera en over het algemeen ook de mooiste foto’s opleveren.
Maar dan moet je wel weten wat je aan het doen bent.
In de volgende pagina’s besteed ik aandacht aan vier creatieve programma’s.
5 Tv-programma -Sluitertijd voorkeuze - Jij bepaalt hoelang de sluiter openstaat.
Als je een lens wisselt zie je de spiegel van je camera zitten. Deze spiegel weerkaatst het licht naar je zoeker. Wanneer je een foto maakt, klapt deze spiegel op. Jij ziet niks meer in je zoeker omdat het licht nu recht de camera ingaat.
Maar het licht bereikt dan nog niet de sensor. Daar zit namelijk je sluitergordijn voor. Dit moet je zien als een lamellengordijn zoals dat thuis voor het raam kan hangen. Door aan het staafje te draaien gaan die lamellen open en komt er licht door. Dit sluitergordijn gaat ook open en zo bereikt het licht je sensor. Hoe lang dit gordijn open staat heet sluitertijd. Het is dus ook de tijd dat je sensor belicht wordt.
Onderstaand voorbeeld is gemaakt met een snelle sluitertijd. Door de sluitertijd staat alles stil. De auto’s zijn scherp, en dat was ook de bedoeling. Maar door de snelle sluitertijd staat ook de achtergrond stil. De wielen draaien ook al niet. Dit levert een vrij sfeerloos plaatje op.
Door te zakken met de sluitertijd leg ik al veel meer het gevoel van snelheid in de foto. Immers; het licht wat op mijn sensor valt mag er wat langer over doen en in die tijd kan de auto een aantal meter rijden. Het gevolg hiervan is dus dat de auto bewogen is in de foto.
Wanneer het om de auto zou gaan in de foto, is deze mislukt. Wanneer het gaat om een drukke weg, is de foto wel gelukt.
Maar als ik nu de indruk wil wekken dat de auto hard voorbij rijdt, dan ga ik mijn camera op gelijke snelheid proberen mee te draaien.
Dit komt dan tot het volgende resultaat.
Zoals je ziet is de auto scherp, de wielen draaien rond en de achtergrond is wazig door het meedraaien van de lens. Deze techniek heet panning en vereist wel enige oefening. Sluitertijden van 1/30 zijn niet onmogelijk bij een goede positie voor een geoefend fotograaf.
Dit zijn dus drie foto’s, gemaakt op dezelfde plek, met verschillende instellingen. De eerste is een sfeerloos plaatje, maar door met de sluitertijd te zakken komt er al meer sfeer in.
Levert een langzame sluitertijd dan meer sfeer op? Nee, soms is een snelle sluitertijd gewenst. Denk aan water. Waterdruppels kunnen perfect bevroren worden met een snelle sluitertijd. Een kanoër in de branding kan geweldig vastgelegd worden met een mooie close-up van een door concentratie verbeten gezicht waar de druppels omheen “hangen”.
Nadeel van stand Tv is dat het soms te langzaam kan zijn. Je hebt een bepaalde grens waarop je zonder statief uit de hand onbewogen foto’s kunt maken. Hier is een vuistregel voor, afhankelijk van het gebruikte brandpunt van de lens. Deze formule is als volgt:
Sluitertijd = 1 / brandpunt. Als je een cropcamera hebt, dan wordt de formule als volgt. Sluitertijd = 1 / brandpunt * cropfactor.
Wanneer je met de kitlens op 50mm fotografeert dan wordt de minimale sluitertijd 1/50. Sneller mag, bijvoorbeeld 1/100. ga je langzamer zitten, dan wordt de kans zeer reëel dat de foto door je eigen bewegingen bewogen raakt. Hulpmiddelen als een statief kunnen dit voorkomen, maar ook stabilisatie in je lens kan deze grens verleggen.
Kijk je nu goed naar de formule dan zie je dat je met kleine brandpuntsafstanden (groothoek) langzamere sluitertijden uit de hand kunt gebruiken. Dat klopt. Op 20mm is 1/20 mogelijk. Met een telelens van 300mm is 1/20 uit de hand onmogelijk. Daarmee zit je volgens deze vuistregel op 1/300.
Dit is een vuistregel en geen wet. Je kunt dit als uitgangspunt nemen, naargelang je bedrevener bent in de fotografie, kun je hier van af gaan wijken. Ook zul je misschien een lens kopen met stabilisatie of gebruik maken van een statief. Houd er wel rekening mee dat het ergens ophoudt. Een extreme-groothoek (Canon’s EF-S 10-20 bijvoorbeeld) kun je op 10mm meestal niet gebruiken met 1/10 qua sluitertijd. In de regel wordt 1/50 of 1/60 beschouwd als meest lange sluitertijd om onbewogen foto’s uit de hand te maken. Maar oefening baart kunst!
Een rekenvoorbeeld met een 150mm lens op een Canon 400D.
Het brandpunt is dus 150mm, de cropfactor is 1.6
De te hanteren formule is sluitertijd = 1 / brandpunt * coprfactor
Gaan we de waardes dus invullen, dan komen we op:
Sluitertijd = 1 / 150 * 1.6
Sluitertijd = 1 / 240.
Een sluitertijd van 1/240 is de minimale. Nu zit die niet op je camera en de eerste keuze wordt een snellere sluitertijd. Dat zal in dit voorbeeld dus 1/250 worden. Volgens de vuistregel is 1/250 dus een sluitertijd waarmee je uit de hand onbewogen foto's moet kunnen maken. Is deze sluitertijd te snel en wordt het te donker, compenseer dit dan met je diafragma of je ISO.
6 Av-Programma - Diafragma voorkeuze - Jij bepaalt het diafragma
Scherptediepte in een foto wordt bereikt met diafragma (engels; Aperture). Dit diafragma bestaat uit wederom een aantal lamellen, maar nu zitten ze in je lens. Deze lamellen draaien in elkaar bij het maken van de foto. Ze maken op deze manier het gaatje kleiner. Of natuurlijk niet. Op deze manier bepalen ze de hoeveelheid licht die je camera binnenkomt. De hoeveelheid binnengekomen licht bepaald wat er allemaal scherp wordt in je foto. Grote diafragma-openingen zorgen ervoor dat niet alles scherp is in een foto en kleine openingen juist wel. Moeilijk? Ach, met een voorbeeld snap je het zo.
Onderstaande foto is gemaakt met een grote diafragma-opening, F/2.8 om precies te zijn. Zoals je ziet is de voorgrond scherp, maar de Trudy in de achtergrond is nog erg wazig. Dit zorgt ervoor dat de aandacht in je foto wordt gericht op het onderwerp in de voorgrond.
Ga je het diafragma nu knijpen, oftewel de opening kleiner maken, dan wordt er meer scherp in de foto. Met een kleine diafragma-opening zie je dat Trudy al een beetje herkenbaarder op de foto staat. Ze wilde er echter niet super-herkeenbaar op, dus de scherptediepte nog groter maken deden we niet.
Op deze manier kun je dus met behulp van selectieve scherpte een onderwerp meer of minder aandacht geven.
Ander voorbeeldje van scherptediepte, en deze keer naast elkaar
De linkerfoto heeft de volgende gegevens: Sluitertijd 1/400, diafragma f/2.8 en ISO 200.
De rechterfoto heeft andere gegevens: Sluitertijd 1/80, diafragma f/11.0, ISO 800.
Door de grote diafragmaopening, f/2.8 in de linkerfoto, zie je dat de eerste paal scherp is en de rechter niet. Door te kiezen voor f/11.0 in de rechterfoto zie je dat er meteen veel meer scherp is.
Maar omdat je het diafragma knijpt wordt het donkerder in de foto. Daarom moet de sluitertijd omlaag. Nu wilde ik die niet te ver laten zakken, want ik fotografeerde uit de hand. Daarom had ik het ISO ook verhoogd. Dus je merkt dat als je het diafragmagetal gaat verhogen/de opening kleiner gaat maken, om op die manier meer scherpte in je foto te krijgen, je 1 van de andere twee waarde ook moet veranderen.
Maar lang leve die stand Av. Jij bepaalt het diafragma en de camera regelt zelf de sluitertijd.
Een voorbeeld op het randje:
De gevens van de foto: Sluitertijd 1/125, Diafragma f/4.0, ISO 200
Door een relatief grote opening te kiezen isoleer ik het broodje van de anderen. Op zich is dat goed, maar dit kan nog net. Had ik de diafragma-opening nu nog groter gemaakt ( Ik heb gebruik gemaakt van een 85mm f/1.8 ), dan was er te weinig scherptediepte in de foto waardoor ook het broodje waar ik het accent op wil leggen gedeeltelijk onscherp zou worden
Een voorbeeldje wat dan weer net over het randje is:
De foto is gemaakt met de volgende gegevens: Sluitertijd 1/80, diafragma f/1.8, ISO 250.
Het woordje gel is scherp, de rest van de schoen niet. En dat is eigenlijk te weinig. Een diafragma van f/1.8 is eigenlijk te groot. Beter is om het diafragma iets te knijpen naar bijvoorbeeld f/8.0 zodat er meer scherp wordt.
Waar komt dit dan vandaan? Hoe komt dit? Niet over nadenken, het is nu eenmaal zo. Als je het echt wilt weten zijn er boekenkasten volgeschreven over licht en dat soort zaken.
7 M-Programma - Jij bepaalt alles.
Het Tv-standje en AV-standje zijn de twee waar ik het meest mee werk.
De Tv stand wanneer er beweging in het onderwerp zit en standje Av wanneer ik meer controle wil over de accentueringen van mijn onderwerp door middel van scherptediepte.
Compenseren doe ik met ISO als de belichting niet correct is.
Er is ook echter ook nog Standje M
Wanneer de omstandigheden er naar zijn, kan het zijn dat je op de M-stand werkt. In de studio is dit bijvoorbeeld de goede keuze wanneer je werkt met externe flitsers (die communiceren namelijk niet met je camera).
Zelf bepaal je sluitertijd EN diafragma. Dit is nog zoals het vroeger was. Voordat computers hun intrede deden en lichtmetingen in de camera konden verrichten om zo alles automatisch in te stellen, moest de fotograaf alles met de hand doen.
Ik gebruik standje M wanneer ik weet dat mijn camera nooit tot een goede lichtmeting kan komen vergeleken met wat ik in mijn hoofd heb. Anders niet. In de studio gebruik je met externe flitsers bijvoorbeeld een sluitertijd van 1/125. Zou ik nu standje Tv keizen, dan wil de camera zelf het diafragma bepalen, maar meet dat op een ander tijdstip wanneer de flitsers afgaan. Ik zou dan een tijdje moeten klooien om een enkele keer het geluk te hebben op een correct belichte foto. Immers zal de camera structureel met het verkeerde diafragma op de proppen komen.
Om het diafragma handmatig te bepalen, maak ik gebruik van een losse lichtmeter. Deze meet de lichtintensiteit wanneer de flitsers afgaan en rekenen zo het diafragma uit. Dit stel ik dan in op de camera, en fotograferen maar.
Je lichtmeter in de camera werkt overigens wel gewoon hoor. Wanneer je meer dan 2 stops wil over- of onderbelichten kun je standje M ook gebruiken. Maar dit is allemaal wat verder dan gewone basiskennis
8 P-programma
Het meest automatische standje in de creatieve programma's. Wat voegt deze modus nu daadwerkelijk toe aan de andere. Nou, als je je echt geen zorgen over wat dan ook wilt maken, dan moet je deze knop aanzetten.
Bijna alles wordt voor je bepaald. Sluitertijd, diafragma, flits. Je hoeft er niet over na te denken. Wanneer gebruiken? Als je gewoon plaatjes wilt maken die je thuis nooit meer bekijkt. Persoonlijk heb ik deze stand nog nooit gebruikt. Er is te weinig waar je invloed op hebt.
Als je een foto wilt maken stelt de camera een sluitertijd en diafragma voor. Ben je het er mee eens, dan maak je de foto. Denk je er anders over dan kun je nog aan het wieltje bij je ontspanknop draaien om de camera een ander voorstel te laten doen. Probeer het maar eens uit.
Je zou de stand kunnen gebruiken wanneer het eigenlijk allemaal snel moet en snelheid het belangrijkste is. Standje P is redelijk safe, maar weinig creatief.
Denk hierbij aan dingen als partyfotografie of soms journalistiek. Hoewel ik persoonlijk dan naar Av zou grijpen.
Natuurlijk houd je wel controle over dingen als flitscompensatie, ISO of lichtmeting. Dus helemaal kansloos ben je niet met deze stand.
[Kijk anders even in je handleiding om de verschilen te zien tussen de groene stand en stand P, dan zie je in 1 oogopslag waar je in stand P allemaal nog controle over houdt.
9 Lichtmeting
Een camera kan op verschillende manieren het licht meten wat door de lens naar binnenkomt. Dit noemen we de reflecterende lichtmeting.
Afhankelijk van een aantal situaties is moeilijk aan te geven welke je moet kiezen. Het is dan ook 1 van de wat lastigere dingen. Veel fotografen die ik ken kijken er niet naar om, of proberen een standje uit en als het bevalt blijven ze daar bij. Voor de rest van hun leven.
Ik ben iemand die na de eerste foto even op zijn camera kijkt en het plaatje beoordeeld. Eventueel stel ik hem nog bij.
Er zijn vier meetmethoden, met ieder hun eigen teken. De camera meet hoeveel licht er binnenkomt, jij kunt selecteren in welk gebied hij dat moet doen. Laat je de camera in het midden meten, of door de hele zoeker. Er zijn vier situaties waar je uit kunt kiezen.
Ik zal hieronder alle vier de situaties bespreken. Kijk naast het verschil in licht wat over de foto is verdeeld ook naar de sluitertijden. Foto’s zijn gemaakt in stand Av.
1 Meervlaksmeting - Boogjes en bolletje aan
De standaard meetmethode van de camera. De camera zal het complete zoekerbereik gebruiken om te bepalen wat de correcte belichting is.
Bruikbaar voor in principe alle omstandigheden
2 Deelmeting - Alleen boogjes aan
Er wordt ongeveer 10% van je zoeker gemeten en dan wel rond het centrum. Erg makkelijk wanneer je onderwerp sterk contrasteert met de achtergrond.
3 Gemiddelde met nadruk op het midden - niets aan
De camera zal het accent op het midden leggen en berekend dan een gemiddelde van het hele zoekerbeeld
4 Spotmeting (niet op 300D/350D/400D/10D/20D) - bolletje in beeld
Dit meet een klein gebied. Ongeveer 3.5% van je zoekerbeeld wordt gemeten. Dit gebeurt op het middelste scherpstelpunt. Bij een 1D is het wel te koppelen aan het gekozen scherpstelpunt. Voordeel van spotmeting zijn kleine contrasterende onderwerpen ten op zichte van de achtergrond.
[4 foto’s met verschillende lichtmetingen]
10 ISO
Wanneer je een bepaalde sluitertijd kiest en de camera kan niet tot een correct belicht plaatje komen omdat het de diafragma-opening niet groter kan zijn, dan is ISO een mooi hulpmiddel.
Door een elektronisch proces kan de camera je licht-ontvangers op de sensor gevoeliger afstellen. Hierdoor kun je met een hogere ISO waarde opeens wel een correct belicht plaatje maken.
Dit is makkelijk wanneer het bijvoorbeeld donker is.
Onderstaande foto is gemaakt vanaf statief. Een lage iso is dan geen probleem omdat je door je statief ongestraft langere sluitertijden kunt gebruiken.
1/8 - f/8.0 - iso 100
En enkele detailshots uit de 1:1 opname
Uit de hand schieten met een sluitertijd van 1/8 is eigenlijk onmogelijk. Het diafragma zou nog wel verder omlaag kunnen, en dan zou het net moeten kunnen (op f/4.0 kom je dan uit op een sluitertijd van 1/30), maar eigenlijk is dat nog niet echt ideaal. Wil ik op een snelle sluitertijd blijven en diafragma f/8.0 houden, dan moet ik het ISO omhoog zetten.
Ik doe het even extreem en draai het naar 3200
1/250 - f/8.0 - iso 3200
Zo zie je dat ik opeens een acceptabele sluitertijd heb. Maar er zit ook een keerzijde aan deze medaille. Het lijkt op dit formaat allemaal erg acceptabel, maar dit is erg verkleind.
Hier wat kleine stukjes uit de 1:1 opname
Zie je wat er gebeurd? Er ontsaan allemaal kleine spikkels die in de fotografiewereld bekend staan als ruis. En dat is niet echt gewenst. Nu snap je dat je eigenlijk je ISO altijd zo laag mogelijk moet houden.
Op ISO 800 zou ik een sluitertijd van 1/60 hebben kunnen gebruiken, en dat zou ik ook uit de hand kunnen. Ik had dan veel minder ruis gehad. Maar deze keer had ik een statief bij me, dus alles kon op ISO 100.
Wanneer verhoog je dan je ISO? Wanneer je dus echt niet anders kan. Wanneer je diafragma niet verder open kan, wanneer je sluitertijden niet langer mogen worden, dan ga je je iso verhogen. Tot aan acceptabele waardes, want je wilt met je ISO dus ook niet te hoog komen, dat zorgt voor meer ruis.
Kan ik dan mijn ISO wat hoger zetten en wat onderbelichten, en dat dan later corrigeren in de computer?
Nee, niet doen. Onderbelichten op hogere ISO-waarden zorgt geheid voor ruis. Deze foto is twee stops onderbelicht en later in de computer opgetrokken tot een correcte belichting:
Je gelooft me zeker wel als ik zeg dat er ruis in zit en ik hoef dan waarschijnlijk ook geen kleine stukjes te laten zien. Toch?
Het grootste advies tegen ruis is eigenlijk correct belichten. Als je correct belicht, dan kun je zeker handig gebruik maken van ISO. De grootste stappen in je camera 1600, 3200 of zelfs 6400 of hoger zijn meestal niet meer bruikbaar, maar een stap of twee kun je er altijd wel onder blijven. Dus als 1600 het hoogst haalbare is op je camera, dan is 400 vaak nog heel goed bruikbaar. Is 6400 het hoogste, dan kun je op 1600 nog makkelijk vooruit.
Hieronder zie je het resultaat van een 30D op respectievelijk ISO 100, 200, 400, 800, 1600 en H (3200). Zie je dat er steeds meer ruis ontstaat. Wat bruikbaar is moet je zelf opmaken. Dat kan ik niet voor je beslissen. Maar persoonlijk kom ik met deze camera zelden boven de 800 .
[ISOvergelijk van 30D]
11 Belichtingscompensatie
Wit is wit en zwart is zwart. Dat kun je ook behoorlijk zwart-wit zien.
Maar je camera heeft daar ietsjes meer moeite mee.
De camera probeert altijd te belichten op een bepaald neutraal punt.
Als je door je zoeker kijkt dan zie je onderin dat er een balkje staat. Wanneer je correct belicht, zie je dat het streepje in het midden staat. Is de foto te donker staat dit streepje links. En is het te licht staat het rechts. De camera zal altijd proberen dit streepje in het midden te krijgen omdat hij zo is afgesteld; “staat het streepje in het midden, dan is het meestal wel goed belicht”
Dit is vaak ook gewoon goed, maar soms levert het geen natuurgetrouwe foto’s op. Als je erg veel lichte partijen in je foto hebt, maakt de camera (bij een correcte belichting) een wat donkere foto. En als je veel donker hebt, dan maakt hij een foto die lichter aandoet als dat het op dat moment was.
Een goed voorbeeld is het witte busje hieronder
Je ziet hier drie foto’s. Gewoon onbewerkte jpg’s. De linker is het origineel. Je ziet dat het wit op het busje wat grauw aandoet. Maar in het echt is het zo wit als een ijscokar kan zijn.
De camera ziet echter geen kleuren. De camera weet niet dat dit wit is. Maar de camera ziet wel dat er veel licht binnenkomt en past zich daarop aan. Resultaat is dat grauwe busje.
Hoe krijg ik dat busje dan wel wit?
Dat kan door het standje M te kiezen, maar dat betekent dat ik iedere keer alles opnieuw moet gaan bekijken en dat is me wel wat teveel werk.
Maar we kunnen de camera ook een beetje voor de gek houden. We kunnen de camera vertellen standaard alle belichtingen van de foto’s met een bepaalde waarde te compenseren. Als we de belichtingscompensatie gaan gebruiken op overcompenseren, dan zal hij tot een langere belichting komen waardoor de lichte partijen nog lichter worden. Het wit wordt dan nog witter. De middelste is met 1 stop overbelichting en de rechtse met twee stops. Zie je de verschillen.
Wanneer gebruik je dus overbelichting? Als je veel lichte partijen terug wilt zien in je foto. Denk hierbij bijvoorbeeld aan sneeuwlandschappen. Sneeuw is erg, heel erg, wit. De camera zal, zonder compensatie, hier een grauwe massa van maken. Moet je thuis al je wintersportfoto’s weer gaan nabewerken. Belichtinscompensatie is hier je grote vriend.
Maar pas op dat je niet teveel compenseert. Anders ga je overbelichten en dat trek je thuis niet meer goed. Houd dus ook je histogram in de gaten.
Maar het kan ook de andere kant op; je kun ook onderbelichten.
De drie foto’s hierboven zijn van struiken.
De linkerfoto is de foto waarbij de camera neutraal belicht. Veel te licht. Want zoveel licht zit er natuurlijk niet in die struiken. Door nu belichtingscompensatie in de min te gebruiken zal de camera korter gaan belichten. De foto’s worden dus donkerder. Maar dat is ook de bedoeling.
De middelste foto is één stop onderbelicht, de rechter twee stops.
Pas echter wel op met onderbelichten. Je gaat ook eerder ruis zien
Hoe je deze compensatie instelt, verschilt per camera. Meestal moet je een knopje indrukken wat achter op de camera zit en tegelijk aan het wieltje bij de ontspanknop draaien. Raadpleeg hiervoor uw handleiding van de camera.
12 Witbalans
De mens is een wonder der techniek. Wanneer jij een wit vel papier bekijkt onder een tl-lamp, dan is dit wit. Stop je dat vel papier dan in je broekzak en je vliegt naar de andere kant van de wereld, dan is dat vel papier in jouw ogen nog even wit. Weliswaar wat verkreukt, maar jouw hersenen interpreteren het nog steeds als wit. Dit verschil kent een digitale beeldsensor niet.
Een digitale fotocamera heeft wel software in zich die de sensor voor de gek kunnen houden. De zogenaamde witbalans. Op deze manier kun je een aantal instellingen kiezen die de kleurtemperatuur bepalen waar het wit licht onder die omstandigheden.
Mijn ervaring is dat Canon er met AWB (Auto White Balance) vaak niet ver vanaf zit en dit is dus eigenlijk ook de stand waar ik 9 van de 10 keer in werk. In de studio wijk ik daar echter vanaf, omdat dat gecontroleerde omstandigheden zijn waar ik alles kan ijken aan de hand van een grijskaart.
Hieronder zie je een situatie.
De eerste foto is gemaakt op AWB, de andere drie zijn gemaakt op respectievelijk bewolkt, zonnig en flitslicht. Zie je de verschillen. Vooral flitslicht verschilt. Omdat je flitser veel witter licht aflevert dan de zon, wil de camera dit compenseren door er veel blauw in te stoppen. Met een witte lichtbron had dit goed uitgepakt, maar de zon is nu eenmaal een beetje gelig.
Welke witbalans goed is? Ik durf het niet te zeggen, dat veranderd per lichtsituatie en zeker buiten, is licht nooit hetzelfde. Het verandert de hele dag door en is ook iedere dag anders. Een absoluut goede stand kan ik dus niet geven.
Daarom voor mij AWB, het werkt goed en desgewenst kan ik die kleine nuanceverschillen in de computer wel bijdraaien.
Je komt soms omstandigheden tegen waarin je niet een van de standaard presets uit zou kunnen kiezen. In een dierentuin kunnen dieren in de schaduw zitten, binnen zitten, of in de volle zon liggen. Om er nu ook nog eens over na te gaan denken welke stand het beste is…….
Wanneer je wat verder bent, ga je waarschijnlijk wel in RAW fotograferen.
Wanneer je in RAW fotografeert kun je deze witbalansinstellingen van de camera ongestraft veranderen.
13 Nabewerking
Als je net je eerste stappen in de fotografie zet, dan sta je er misschien wat huiverig tegenover. Maar nabewerking is een must. Hoe klein het ook is.
Vroeger werd een fotorolletje ontwikkeld in een donkere kamer. Deze DoKa stond vol met vloeistoffen en allerlei andere dingen die ervoor moesten zorgen dat de dingen op het filmpje op het papier terechtkwamen.
Deze taak is in de computer overgenomen door de computer. Ik spreek dan ook over een DiKa oftewel Digitale Kamer. Met de juiste zorg gaan je foto’s veel meer leven. Je houd er ook naderhand controle over. Kijk maar eens naar deze foto’s. De bewerking is nog niet eens zo extreem, maar de foto is wel veel sprekender.
Hoe je dit allemaal doet, dat is echt weer een heel ander hoofdstuk en dan raad ik je aan een workshop te volgen.
14 Slotwoord
Ik kan je niet leren fotograferen. Er komen teveel gevoelsfacetten bij kijken tot iets wat een goede foto is. Wanneer is een bepaalde compositie nu sterk? Voor de een als de boom links staat en voor een ander wanneer diezelfde boom in het midden staat. Waar houd het op met bewerken. Kan dat ene filter nog wel of niet? Allemaal dingen die erg persoonsgebonden zijn, maar een foto kunnen maken zoals niemand anders dat doet.
Wat ik je wel kan leren zijn een aantal dingen over je camera en ik hoop dat ik dat met de voorgaande tekst heb kunnen doen..
Mocht je nog vragen hebben, stuur dan geen mailtje of een persoonlijk bericht maar open een toppic op het forum. Daar kan iedereen met je mee lezen en je ook voorzien van antwoorden. Zo kun je dus verschillende adviezen krijgen en kijken welke het beste bij jou past. Maar vergeet ook niet dat je dan ook andere helpt met dezelfde vragen.
Schroom ook niet om je foto’s te laten zien. We zijn allemaal ooit begonnen en ik heb veel geleerd van het anderen laten bekijken van mijn foto’s. Ook veel kijken naar foto’s van anderen werkt. Je kunt er de voor jou essentiële dingen uithalen. De dingen die je leuk vind, pik je op en pas je toe in je eigen foto’s.
Het is niet iets wat je in twee weken voor elkaar krijgt. Op moment van schrijven ben ik een kleine 3 jaar bezig (en gewoon bij 0 begonnen) en ik ben nog steeds niet tevreden over mijn foto’s. Tuurlijk maak ik soms mooie, maar ik merk nog steeds dat ik beter kan. Ik zoek dus ook nog vrolijk verder naar het moment waarop ik me echt happy voel met mijn plaatjes. Misschien wel nooit, maar ik heb er wel lol in.
Welke dingen je zelf nastreeft in je eigen foto’s, dat moet jij ook zelf bepalen, maar zorg er in ieder geval voor dat plezier in het rijtje staat. Het is een leuke hobby.
Jeroen
----
Edit historie:
19-09-07
- Topic geplaatst
20-09-07
- Edit historie toegevoegd
- Lichtmeting wat uitgebreid
- Foto hfdst 13 bewerkt / onbewerkt toegevoegd
- Hfdst 2 cropfactor aangepast
- toekomstige foto's groen gemaakt
22-09-07
- Foto's toegevoegd bij standje Av
- Teksten aangepast bij hfdst 6
27-9-07
- Hfdst 5 sluitertijd aangepast
16-10-07
- Hfdst 9 lichtmeting aangepast
12-11-07
- Hfdst 9 lichtmeting aangepast
4-12-07
- Hfdst 9 Lichtmeting; aangepast
6-9-08
- Hfdst 11 belichtingscompensatie; vervangen en foto’s geplaatst
1-11-08
- Hfdst 3 Foto's geplaatst, tekst aangepast
5-2-09
- Hfdst 6 Stukje aangepast, foto's bijgeplaatst
6-2-09
- Hfdst 6 Stukje aangepast, foto's bijgeplaatst
10-8-09
- Hfdst 10 Stukje aangepast
