diafragma / scherpdiepte

[jjas]

Ik heb even een vraag over scherpdiepte/diafragma.
Ik weet dat je met je diafragma je scherpdiepte en belichting kan regelen maar hoe werkt dat in praktijk? Ik heb een Canon 17-85 lens (inc 400D) met een diafragma van f4.0 bij 17mm en f5.6 bij 85mm maar hoe bepaal je je scherpdiepte bij bv een groepje mensen of bij bv een model? Het is voor de foto in deze gevallen meestal het mooist om je onderwerp scherp te hebben en de rest vervaagt maar met welk diafragma ga je dan te werk (bij voldoende verlichting)? Of is dit allemaal afhankelijk van je lens en afstand tot het onderwerp?
En is het bij landschappen dan precies andersom? Dus een zo veel mogelijk geknepen diafragma voor zo veel mogelijk scherpdiepte maar met dan als nadeel dat je weer heel weinig licht op je sensor krijg?
Dus kan je het beste met een model een zo groot mogelijk diafragma kiezen en bij een landschap een zo klein mogelijk..?

Mijn hobby zit nog redelijk in de beginfase dus sta open voor veel info

[Rocker]

Dus kan je het beste met een model een zo groot mogelijk diafragma kiezen en bij een landschap een zo klein mogelijk..?

Dat is een mooie richtlijn om mee te beginnen. En naarmate je het effect van een groter/kleiner diafragma beter begrijpt en kan voorspellen kan je er dan dus voor gaan kiezen om daarvan af te wijken, bijvoorbeeld als je de omgeving van je model wel een grotere rol wilt laten spelen, of wanneer je het landschap toch niet helemaal scherp wilt hebben.

Wil je exact weten wat het effect van je gekozen instelling is, dan zijn er op internet legio DOF calculators te vinden, bijvoorbeeld hier. DOF staat voor Depth-of-field, je scherptediepte dus. In zo'n calculator kan je invullen welke camera je gebruikt, wat je gekozen brandpunt is, en met welk diafragma je schiet. Tevens vermeld je nog de afstand van jou tot je onderwerp, en je ziet precies hoe groot gedeelte scherp wordt. Er zijn ook mensen die die berekeningen uit hun hoofd kunnen, maar daar ga ik me niet aan wagen

In het veld zal je zo'n calculator niet zo snel gebruiken, ik niet tenminste en dan komt het dus gewoon wat meer op je gevoel en de algemene richtlijn aan.

[jjas]

Kijk hier heb ik al heel veel aan.
Dus wat betreft landschappen van uit je hand gefotografeerd ga je (iso even achterwegen gelaten) dus van klein naar groot diafragma zodat je nog voldoende licht heb bij een bruikbare sluitertijd? (er vanuitgaand dat je zoveel mogelijk scherpdiepte wil)

[Rocker]

Ja, nu loop je in de praktijk weinig tegen een te lange sluitertijd aan bij landschappen hoor.. Tenzij je er in de hele vroege of late uurtjes op uit wil trekken (maar dan neem je ook een statief mee..), zijn de meeste van dat soort foto's met redelijk veel licht, zodat je met een f/16 nog prima sluitertijden hebt, helemaal omdat je ook redelijk in groothoek zit te werken. Ik ben er zelf in elk geval met landschappen nog nooit tegenaan gelopen dat mijn sluitertijd te lang werd voor met de hand...

[Closeshooter]

heeft weinig zin diafragma 16 bij landschappen, oneindig begint bij groothoek al vaak op 2-3 meter dus alles wat hierna komt is scherp, beste diafragma bij landschappen is vaak 8.0 tot 11, hoger is vaak ook nogeens een teruggang in kwaliteit.

[sven2912]

links onder aan de lenskoppeling zit een klein knopje. hiermee kun je volgens mij ook kijken wat de DOF ongeveer doet? weet dit niet helemaal zeker maar heb het ergens gelezen.

wat je eigenlijk doet is je diafragma dicht zetten op het afgestelde niveau in de camera. zo kun je het ook beoordelen.

m.v.g

Sven

[frank]

doei

[Pieterr]

Mijn hobby zit nog redelijk in de beginfase dus sta open voor veel info.

Aan scherptediepte kun je rekenen totdat je een ons weegt. Heb ik gedaan. Maar veel leuker is om er wat meer gevoel voor te krijgen door het gewoon uit te proberen. Maak een aantal foto's van een standbeeld (die zeuren niet als het lang duurt) en varieer het diafragma. Zet je camera bijvoorbeeld in de Av stand. Begin bij de grootste opening, en kies achtereenvolgens een kleiner diafragma. Thuis op je PC bekijk je vervolgens de verschillen.

Dat is het leuke van digitale fotografie. Vroeger moest je de krent uithangen met de 24 of 36 opnames op een filmpje maar tegenwoordig (met de grote flashkaartjes) is dat geen issue meer.



@frank: Leuke website!

[Canon Benny]

heeft weinig zin diafragma 16 bij landschappen, oneindig begint bij groothoek al vaak op 2-3 meter dus alles wat hierna komt is scherp, beste diafragma bij landschappen is vaak 8.0 tot 11, hoger is vaak ook nogeens een teruggang in kwaliteit.

Mee eens!

Maar uh, je hebt namelijk altijd uitzonderingen...de "Sunny sixteen" regel...

Normaal voldoet voor landschappen inderdaad diafragma f8 t/m f11, dat klopt inderdaad. Meer diafragmeren is vaak niet nodig. Dit alles heeft met je scherpte/diepte verhouding te maken. Bij groothoek volstaat dus f8 t/m f11. Meer afknijpen kan tot diffractie leiden... Wel is het zo, dat je de ene lens meer af kan knijpen dan de andere voordat er diffractie optreedt. Als ik naar mijn Sigma 10-20mm kijk, dan is daar het ideaalste diafragma rond de f8 voor tot inderdaad hooguit f11, maar met diafragma f8 (a f7.1) is ie op z'n best. Ga je met deze lens verder afknijpen dan f11, dan maak je grote kans op diffractie.

Benny

[jjas]

Wat houd precies diffractie in? En is het gewoon een kwestie van uitproberen bij welk diafragma waarde dat optreed? En hoe zou je zoiets het beste kunnen testen bij mijn lens?

[sven2912]

diffractie is een beperking van je lens. boven een bepaald diafragma krijg je volgens mij weerkaatsingen / afbuigingen van licht in de lens waardoor je scherpte / kwaliteit verliest.

[Pieterr]

Diffractie is een fysisch verschijnsel. Factoren die meespelen zijn inderdaad je diafragma, maar ook de grootte van de "pixels" (photosites) van je sensor.

Voor meer info: Understanding Diffraction: Pixel Size, Aperture and Airy Disks.

[jvanarkel]

Canon benny wat je schrijft klopt, alleen geldt dat wel voor crop sensoren van het formaat APS-C. Voor Fullframe en APS-H sensoren gaat die vlieger niet helemaal op. Juist de oude 5D en natuurlijk ook 1DSen en de 5DMkII stonden bekend om het zuiver afleveren van f/16 en f/22 opnames. Ik zelf het op mijn analoge 30Ec na geen Fullframe, maar op mijn 30Ec ga ik gerust door tot f/22.

Ik heb zelfs laatst een landschap geschoten met een 150-500 liggend op een walkstool omdat ik een leuk riviertje zag en die dag net mijn herten, dassen en vossen kit had megenomen en geen 24-70 of 17-40. Aangezien ik ook een lange sluitertijd wilde hebben ivm milky water, moest ik wel naar f/22 grijpen en was ik verder geholpen door de bladeren dek en grijze lucht, maar de opnames van f/11, f/16 en f/22 kon ik vrijwel geen verschil in waarnemen in scherpte afval en ook niet afgedrukt op A4 formaat. Dus echt dodelijk is het ook niet. Echter hanteer ik zelf ook het gebied f/8, f/11 en f/16 en zelden daar tussen in of verder.

[geert h]

Ja, nu loop je in de praktijk weinig tegen een te lange sluitertijd aan bij landschappen hoor.. Tenzij je er in de hele vroege of late uurtjes op uit wil trekken (maar dan neem je ook een statief mee..)

En die hele vroege uurtjes vind ik dus ook vaak de mooiste uurtjes, dus loop regelmatig tegen het probleem aan dat uit de hand schieten niet werkt.

heeft weinig zin diafragma 16 bij landschappen, oneindig begint bij groothoek al vaak op 2-3 meter...

Wanneer je voorgrond op 2 meter begint heb je gelijk, maar dat begint soms al op minder dan een halve meter en dan is diafragmeren wel gewenst wanneer je een grote scherpte-diepte wilt.

[jjas]

Hoe kan je op een goeie manier achterkomen tussen welke diafragma waarden hij het scherpst is? En het is dus in veel gevallen niet verstandig om je diafragma maximaal te openen?

[Pieterr]

Je kunt kijken naar de meetresultaten van je objectief bij verschillende diafragma's. Voor jouw 17-85mm vind je het optimale diafragma rond de f/8 ("het meeste paars").

Bedenk ook dat optimale scherpte niet in alle situaties het meest wenselijke is. Als er weinig licht is, of als je een beperkte scherptediepte wilt hebben, is een groot diafragma juist wenselijk (ondanks de suboptimale scherpte).

[jvanarkel]

Dat kan wel, dan neem je de maximale opening en de minimale opening en ga je daar in het midden van zitten. Echter wat schiet je ermee op? Niets want diafragma stel je mede in om een bepaalde compositie sterker of anders te maken. Gemiddeld genomen kun je met 1 of 2 stops knijpen gewone scherpe foto's maken en met sommige lenzen al volopen echter om nu alles met f/8 te doen is ook weer niet aan te raden. Het voorbeeld welke ik plaatste is duidelijk de onscherpte bodembedekking te zien, echter is die meer dan 6 meter van het toestel af aangezien het een telezoom is. Soms is een landschap juist met f/4 mooier dan met f/8 of f/16. En soms wil je juist een kleinere scherpte diepte maar toch een langere sluitertijd zodat je dus met ND filters moet gaan werken. Dat alles heet fotograferen.

Dus ja je kunt het voor iedere lens op iedere body uitrekenen, maar om voortaan dan maar op f/8 alles bijvoorbeeld te gaan vaste leggen is ook niet alles. Het enige is dat je als je de exacte waarde weet, dat je dan het glas op het scherpste punt ingesteld hebt en dus niet scherper zult kunnen vastleggen. Maar ik denk dat je bij veel foto's zo 1, 2 , 3 niet zult kunnen waarnemen of de foto op f/11/ f/16 of f/22 is genomen en of die beter zou zijn dan bij f/8 (allemaal als voorbeeld).

[moussiej]

Tekst die ik ooit gezet heb op een ander forum met een soortgelijke vraag:
Bron: klik
Ik neem aan dat je inmiddels wel weet dat in principe hoe kleiner de lensopening (hogere F-getal) hoe meer scherpte-(diepte) en dat dit weer afneemt vanaf F16 over het algemeen omdat je dan diffractie krijgt.

Met betrekking tot de 'sweetspot': ('scherpst mogelijk diafragma')
Het antwoord daarop is over het algemeen het diafragma in het midden van de range. Het objectief Canon EF-S 18-200mm f/3.5-5.6 heeft als maximale opening bij 18 mm 3.5 en bij 200 5.6. Volgens Canon is de minimale lensopening F22 bij 18mm en F38 bij 200mm.

Het midden van de range bij 17mm is ongeveer tussen F8 en F11 bij een range van F4 tot F22
Het midden van de range bij 85mm is ongeveer F16 bij een range van F5.6 tot F38.

Op het midden van de range van lensopeningen is het objectief over het algemeen het scherpst. Dit geldt vaak bij dit soort lenzen. Bij L glas met vaste lensopening ligt dit weer anders omdat er nauwelijks nog scherpte verschil waarneembaar is vanaf F5.6 en hoger.

Als de TS foto's maakt vanaf F8 t/m F13 is het objectief voldoende scherp, andere afhankelijkheden daargelaten zoals voldoende licht.

Hou er rekening mee dat als je op dit soort kleine lensopeningen schiet, dat je voldoende belichtingstijd in acht neemt. Indien de belichtingstijd langer is dan 1/aantal mm, kan er bewegingsonscherpte optreden. Op een APS-C camera (cropcam) moet je de cropfactor nog meenemen. Dan wordt de minimale belichtingstijd 1/aantal mm x 1,6 (voor canon). Je kan dan feitelijk alleen nog uit de hand schieten op 200mm bij belichtingstijden van 1/320 of korter. Zorg dus dat je je ISO wat omhoog gooit om dit soort tijden te halen.

Succes en bij vragen hoor ik het graag.

[jjas]

Oké ben al weer een stuk wijzer .
Dus als ik alles goed begrepen heb; is het onder 'normale' omstandigheden aantebevelen om met een diafragma te werken die dicht bij de sweetspot ligt van mijn objectief als het gaat om bv landschappen waar veel scherpte diepte gewenst is en niet een overschot aan licht is. Of bij lage sluitertijden inc evt statief. En als uitzondering daarop bij modellen een groter diafragma om meer scherpte diepte te creëren.

[Canon Benny]

Canon benny wat je schrijft klopt, alleen geldt dat wel voor crop sensoren van het formaat APS-C. Voor Fullframe en APS-H sensoren gaat die vlieger niet helemaal op. Juist de oude 5D en natuurlijk ook 1DSen en de 5DMkII stonden bekend om het zuiver afleveren van f/16 en f/22 opnames. Ik zelf het op mijn analoge 30Ec na geen Fullframe, maar op mijn 30Ec ga ik gerust door tot f/22.

Ik heb zelfs laatst een landschap geschoten met een 150-500 liggend op een walkstool omdat ik een leuk riviertje zag en die dag net mijn herten, dassen en vossen kit had megenomen en geen 24-70 of 17-40. Aangezien ik ook een lange sluitertijd wilde hebben ivm milky water, moest ik wel naar f/22 grijpen en was ik verder geholpen door de bladeren dek en grijze lucht, maar de opnames van f/11, f/16 en f/22 kon ik vrijwel geen verschil in waarnemen in scherpte afval en ook niet afgedrukt op A4 formaat. Dus echt dodelijk is het ook niet. Echter hanteer ik zelf ook het gebied f/8, f/11 en f/16 en zelden daar tussen in of verder.

Jeroen,

Natuurlijk zijn er altijd situaties dat verder afknijpen gewenst is, zoals je bijvoorbeeld al in jouw situatie beschrijft. Echter vind ik, dat je jezelf altijd moet afvragen: is verder afknijpen nodig? Zo ja, dan moet dat gewoon gedaan worden, dat doe ik ook. En de ene lens bij de andere lens, heeft nu ook éénmaal meer last van diffractie dan de andere.

Je verhaal over fullframe, klopt. Digitaal heb ik ook alleen maar cropbody's, maar op mijn analoge camera's kan ik inderdaad verder afknijpen; is soms zelfs gewenst. Maar ik schroom er op mijn digitale body's ook niet voor om mijn diafragma verder af te knijpen dan f11, mocht dat echt nodig zijn. Mocht dat niet nodig zijn, dan doe ik dat uiteraard niet. Om eerlijk te zijn, houd ik me ook nooit zo bezig met het sweetspot diafragma...

Voor de TS:

De sweetspot diafragma bevindt zich meestal 2 stops afknijping vanaf je grootste diafragma opening. Dus is f2.8 je grootste opening, dan zal rond diafragma f5.6 je sweetspot liggen. Maar staar je niet blind op die sweetspot...

Benny